Die ältesten Regeln mittelalterlicher Hospitäler · die Hospitalregel-Texte:
 Geel/Gheel, arr. Turnhout, Hospital, Ordinatio, vor 1286.08 

⁋Universis Christi fidelibus praesentes litteras inspecturis¶ ⁋Guilielmus de Hannonia Dei gratia Cameracensis Episcopus salutem in omnium Salvatore¶ ⁋Cum non sit victima melior quam obedientia et Dominus benedictionem et vitam promiserit his qui habitant in unum recté dispositis universis singulorum officiis ideoque ut in hospitali de Ghele quod ad laudem gloriosae Virginis Mariae et beatae Dympnae devotione ac munificentia nobilis viri Domini Henrici de Berthaut Militis Domini de Ghele ac aliorum Christi fidelium dignoscitur institutum ut Domino in suis pauperibus sub unitate et obedientia regulari serviatur consueta virorum Ecclesiasticorum et Religionis expertorum prudentia sic ordinando disposuimus

Ut fratres et sorores ibidem degentes in habitu et gestu in modestia victus et vestium se a seculo et secularium conversatione sequestrent Statuimus itaque quod quicumque divina inspiratione tractus in eadem domo se Deo famulaturum obtulerit non prorsus ad obedientiam recipiatur nisi annum tanquam Novitius inter fratres et sorores conversando probetur et laborem modumque vivendi experiatur Tunc demum si fratribus domus cum Sacerdote curam fratrum et sororum in spiritualibus gerente et tribus sororibus ad hoc electis ut prae ceteris consilio fratrum in rebus disponendis intersint unicorditer placuerit seculo propriis ac propriae voluntati renunciet votum continentiae sub stola in manu sacerdotis deponat jugum obedientiae super se tollat Vestimento in pretio colore et forma humilitatem et Religionem praeferente coloribus scilicet quibus seculares uti non solent non coloratis fratres et sorores utantur In culcitris plumarum nisi egritudinis cogente necessitate fratres non dormiant In pulvinaribus tamen caput reclinent Lineis subtus ad carnem exceptis femoralibus nisi necessaria dispensatione non vestiantur Sorores quoque cum reliquis anni temporibus lineis utantur cum magno super caput velamine incedentes ad discretionem aliarum personarum secularium quadragesima ante Natale Domini et quadragesima ante Pascha et quindena ante Pentecosten die tamen Ascensionis excepta subtus lanea sibi aptent indumenta et absque plumis exceptis cervicalibus capitibus supponendis quiescant Sorores a fratribus fratres a sororibus refectorium dormitorium et ceteras officinas suis administrationibus deputatas habeant separatim Frater aliquis cum sorore numquam singularia ac secreta misceat colloquia Nunquam solus cum sola sedeat ne capiendis malignus insidiator viscarium tendat In refectorio et capitulo juxta suae conversationis ordinem sedeant et eodem ordine singulis hebdomadibus in coquina et refectorio ministraturae duae sorores eligantur quarum intererit sagaci discretione providere si quorum imbecillitas aliquo exigat edulio quod in commune omnibus non est appositum refocillari Septa loci sui et terminos ambitus domus vel ecclesiae nisi de officio sibi commisso vel de licentia rationabili nequaquam excedant per vicos et per plateas seu domos nulla sororum absque alterius sororis comitatu et testimonio incedere vel spatiari praesumat Nullus fratrum vel sororum extra domum suam intra Ghele a quocumque invitatus manducet In dormitorio et refectorio fratres ac sorores cum silentio sedeant Verumtamen si inter prandendum sive coenandum a quovis aliquid eorum quorum indiget usus exigendum est aut insinuandum quod per nutum et signa intelligi ab aliis non posset surgat qui opus habuerit et stando breviter quod necesse fuerit eloquatur Post coenam brevissimo habito intervallo pulsatoque signo conveniant omnes bibituri statimque pulsato ad completorium tintinnabulo omnibus silentium imponatur praeterquam si infirmorum aut hospitum occasione seu alia rationabili necessitate cogatur ab aliquo silentium interrumpi Singulis hebdomadibus unanimiter ad capitulum compareant sub obedientia sui Sacerdotis vel ejus cui vices suas commiserit de communi utilitate tractaturi et excessus si qui forte acciderint correcturi Ex fratribus unus et una de sororibus eligatur qui aliorum custodiae deputati vigilantissime caveant ne aliquorum excessus incorrecti praetereantur Ad quorum utriusque spectabit sollicitudinem utriusque sexus transgressiones quas ipsi delinquentes publice non recognoverunt propalare in medium disciplinali censura corrigendas Qualibet autem feria sexta in victu quadragesimali jejunent ab Exaltatione sanctae Crucis usque ad festum B Martini A die Dominica Epiphaniae usque ad Quinquagesimam in lacticiniis jejunent et ab hinc continuum inchoent jejunium ab esu carnium deinceps abstinentes A Pascha vero usque festum B Martini die Dominica et feria tertia et quinta ac praecipuis festivitatibus carnes comedere poterunt Jejunia Vigiliarum et quatuor Temporum juxta institutionem Ecclesiae observantes feria sexta continuum jejunium in diebus aliis quibus consueverunt vesci carnibus seculares conditis sanguine pulmentariis poterunt recreari A festo B Martini usque ad Adventum Domini jejunent lacticiniis tamen utantur In Adventu Domini jejunium observent quadragesimale Decretum est praeterea quod si quis fratrum aut sororum proximo suo seu verbis opprobrii seu falsum imponendo praesumpserit injuriari una die humi residens in pane et aqua jejunabit Si quis vero alteri vel pugno vel baculo aut hujusmodi injuriatus fuerit quatuor dies in victu quadragesimali et quinque etiam pane et aqua jejunando super terram sedens continuabit Si quis autem temeritate aliqua alterum percusserit diebus quadraginta ad terram humiliatus cibo quo ceteri vescuntur utens per sextas autem ferias pane et aqua jejunium continuabit Si quis autem laeso vulnus inflexerit poena proportionata sine interpellatione triplicabitur Si quispiam autem maligno instinctu homicidium perpetraverit in perpetuum non recipiendus ejicietur Quod si fornicationis reus inventus fuerit eliminatus per annum et sex hebdomadas omni beneficio et consolatione domus privabitur Tunc denique si defleto egressu correctus humiliter redierit in gratiam recipietur si vero pertinax infra hunc terminum veniam petere neglexerit anno secundo et aliis sex hebdomadibus excludetur Similiter et tertio si infra veniam petere non requisierit Quod si nec tertio anno contritus fuerit sine spe recuperandi proscribetur Qui litteras non didicerit pro qualibet septem horarum canonicarum sicut consueverunt conversi Dominicam replicet Orationem Si quis infirmorum deprehensus fuerit cibum vel potum sibi inordinate reservare vel aliis tribuere jejunio unius diei in pane et aqua punietur Quod si quis saepius deprehensus fuerit foras expelletur Pro magno autem furto semel admisso expelletur nisi in eo magna compunctio videatur Caveant fratres et sorores ne se invicem vel infirmos immerito perturbent Quod si fecerint pro arbitrio magistri vel Sacerdotis punientur In eodem hospitali recipiantur pauperes tantum quorum actiones membrorum tali morbo impediuntur ne possint discurrere per vicos et victum ostiatim mendicare Quicumque igitur infirmus domum ingressus fuerit primo die per Confessionem suam Sacerdoti deinde proximo si quem laesit pro posse suo satisfaciet et veniam petet res suas sub testimonio committat magistro easdem ex integro si convaluerit recepturus Quod si imminenti mortis periculo omnia sua domui relinquere forte noluerit deductis expensis suis de residuo poterit condere testamentum Si autem intestatus decesserit omnia sua ad usus pauperum ejusdem domus devolventur Tribus diebus aegri in hebdomada reficiantur carnibus Si quis vero fuerit inter eos qui pro aegritudinis magnitudine grossioribus non potest uti cibariis dentur ei quaecumque desideraverit dummodo haberi possint Ne vero domus imposterum per inutilium personarum susceptionem gravetur statuimus ut tantum tribus fratribus et quinque sororibus de cetero sit contenta Ita tamen ut si forte ipsius domus necessitas numerum requirat ampliorem de nostra vel Officiarii nostri licentia speciali probata domus necessitate frater vel soror poterit augeri Calceis autem bovinis fratres et sorores praeter Sacerdotem utantur Salva igitur in omnibus supra dictis nostra et successorum nostrorum authoritate ad quos praevisio cura et sollicitudo in omnibus religiosis domibus nostrae Diocesis prae aliis et super alios ejusdem Diocesis noscitur pertinere indulgemus quod cum procurator dictae domus obierit vel alii cesserit alius procurator de consilio Domini de Ghele et fratrum et sororum ejusdem domus substituatur Cum autem frater vel soror decesserit qui Psalterium legere noverunt vel Vigilias mortuorum pro modulo suo officium defuncto persolvant et praecipue septem continuis diebus post obitum defuncti Reliqui vero Dominicam Orationem septies in die dicere tenebuntur Moneantur pauperes decumbentes et tum maxime ut singulis diebus mane post prandium post coenam Orationem Dominicam vel alias quas noverunt pro fratribus et sororibus et benefactoribus domus et fidelibus Dei pro salute vivorum et mortuorum humiliter dicere non omittant Alii autem extranei praeterquam oriundi et manentes in Ghele Verle Endhaut Belle Milleghem Rethy Ghierle Thielen Lichtaert Noerderwyck Morchoven Bouwele Oevele Zuerle Sti Nicolai de puteo Stae Catharinae de Waevere Dufflis et Waelhem et nisi aegritudine detenti et valido dolore in dicto hospitali pro hospitibus fratribus vel sororibus recipi non poterunt nec debebunt absque speciali licentia et mandato Domini Henrici de Berthaut Domini de Ghele vel ejus successorum In omnibus autem quoad vigorem Religionis aut severitatem disciplinae spectantia ordinamus quod occasione infirmitatis aut corporum imbecillitatis aut oneris laboriosi seu qualibet debilitate rationabili de consilio Sacerdotis prout expedierit licebit dispensare Statuimus autem ut quoties fratres aut sorores fuerint recipiendi constitutionem istarum coram illis series perlegatur et ut plene singula capiantur lingua sui idiomatis exponantur ad plenum et haec se quantum in eis est observaturos promittant Alioquin fraternitatem domus minime poterunt adipisci et si aliter recepti fuerint expellentur Temporalia quoque domus memoratae de consilio duorum zelum Dei habentium ad hoc electorum qui sacramento domui fidelitatem exhibuerint debent pertractari Hii autem prout opus fuerit vel post anni circulum amoveantur vel si viles fuerint inventi sollicitudinem eamdem gerere non permittantur Harum autem Constitutionum observantias in saepedicta domo inviolabiliter observari volentes eas Pontificali authoritate roboramus sigillique nostri appensione praesentis paginae continentiam communivimus una cum sigillo Domini Henrici Berthaut Militis Domini de Ghele memorati qui praemissa omnia de propriis bonis fecit et dictum Hospitale in remedium salutis animae suae et ejus uxoris et omnium suorum praedecessorum et successorum fundavit Actum anno gratiae millesimo ducentesimo octuagesimo sexto mense augusto