Die ältesten Regeln mittelalterlicher Hospitäler · die Hospitalregel-Texte:
 Mechelen/Malines, Hospital, 1220.10. 

⁋|:I:|n den name ons heren Amen.¶

⁋Godeuaerd bi der gracien ons heren biscop uan camerike¶ ⁋allen kerstenen menscen die dese lettere zelen sien in der ieghenuuerdicheiden ofte namaels saluut in onsen here:

In den huse der sieckerliede buten mechlene dat ghesticht es met den goede eens edels mans her wouter beerthouts ende uer sophien sier vrouuen ende der goeder liede aelmoesene. In uuelken huse men gode ende den armen goeds dienen zal onder ene regule uan oetmoedicheiden die gheordineert es bi rade ende wisheiden gheesteleleier liede in derue manieren dat brudere ende sustere die daer uunen selen in horen abite ende horen leuene ende wandelinghe also ghemate zelen sijndar si hen uersteden selen uan der uuerelt ende uuandelinghen uuerechleker persone wert sette wi so uuie in desen husen comen wilt gode te diene hine sal niet beduonghen sijn talre ghehoersamheit hine hebbe .iiij. maent alse nouicius onder de brudere ende de sustere gheuuandelt ende gheprueft de labore des huus ende onderuonden de maniere des leuens. Dan sal de procurere met den anderen bruderen ende den priester die // cure der brudere ende der sustere gheesteleke draecht ende met .iiij. susteren daer toe uerchoren comen ende onder hen acorderen ende selen uraghen den nouisses ofte hi gheloefte doen wille der werelt ende sijns eighens uuille uertien wille wille hijt doen so sallhijt ghelouen onder der stolen ins priesters hant dat ¶ oc der onderdanicheiden ane te nemene cledere sonder ueruue gheliic den bruderen ende den susteren te draghene in welken oetmoedicheit ende gheesteleecheit betekent es. De brudere en selen niet ligghen op bedden endade hen noot uan siecheiden maer hore hoeft moghense legghen op ouercussene. ende de brudere selen uuollen gaan maer nedercledere moghen se draghen ende hebbense sonderlinghe noodsaken so moghense linen draghen De sustere moghen alle tide int jaer linen draghen sonder in de uastene uore pachen ende ueertinnacht uore finxenen uutgenomen assencien dach dan moghense omme des hoechs daghes linen draghen maer in den uoersprokenen tide moetense uuillen gaen ende sonder plumen ligghen uutghenomen oer//cusenen onder hore hoeft daer si op ligghen moghen. De brudere ende de sustere selen horen dormtere horen reeftere. ende alle dinc dat horen ambachte toe behoert sonderlinghe hebben. Nemmermeer en sal brueder met der suster sonderlinghe ochte heimeleke spreken ochte sitten heimeleke dat de viant sinen quaden nit ofte stric niet en legghe omme hen te uane. Nieman van den bruderen ochte uan den susteren en sal iet uuerken uan sinen rade ochte ute sinen eighenen wille maer alle dinc sal men doen met rade des gheens die met u dispenseren mach ende alle dinc salmen met oetmoete ende onderdanicheiden doen sonder murmureringhen ende roepinghen. In den reeftere ende in der capitelen sal en ieghelijc sitten na der ordinancien siins staets. Ende in derseluer ordinancien selense alle uucken ter rokenen ende te reeftere dienen. Tuue sustere sal men kiesen die wij.ee. besien selen ofte ieman es die niet en mach der spisen die in ghemeinten es uoergheset dat men hem iet anders gheue ofte dat ment ghetughen mach buten den houe ofte ommeganghe des huus ofte ter kerken en selense niet gaen en si hem gheorleeft // ofte hen hore horen ambachte toe. ende en sal ghene achter straten gaen ofte spreken te eneghen huus buten ten houe sonter gheselscap uan ere andere joncurouwe. Ende en gheen der brudere ochte der sustere en sal te mechlene ofte buten des hoefs eten gaen uan wien dat hi ghencet uuare. In den reeftere ende in den dormtere selen bruedere ende sustere silencien houden. Maer ware dat sake dat ouer etene iemene iet ghebrake en dat men sine tekene niet uerstaen en conste ofte wat hi meinte hi mochte opstaen ende segghen cort sijn ghebrec ende dan weder sitten gaen. Na den etene ouer ene corte spane men luud selense alle comen drincken, ende ouer cort daer na alsmen clipt te completen selense alle suighen en ware bi gheualle van sieken uan gasten ofte anderen noetsaken dat men spreken moeste. Te completen selense alle comen ende ane roepen te ghenadicheit ons heren ende gode obdraghen ende met ghemake wechgaen ende houden silencie Alle weken te minsten eenuuarf selense te capitelen comen ende gheorsam siin horen priester ofte den ghenen die ins priesters stat es // ende daer salmen spreken om ghemeinen or..re ende es iet mesdaen dat men dat sal corrigeren. Van den bruederen sal menenen kiesen ende uan den susteren ene die onder hen uersien selen ofte iet bleuen es onghecorrigeert onder hen dat ment corrigeren sal ende heeft onder de bruedere ofte onder de sustere iemen iet heimeleke mesdaen dat salmen uoertbrenghen ende corrigeren. Alle uridaghe int jaer selen brudere ende sustere uasten te uasten spise. van theilichs cruus daghe in den oegst tote sente mertens misse. ende uan der octaue uan dertien daghe tote den uastenen. maer op de wensdaghe moetense uasten ende moghen suuel eten. ende hier na comen de ghemeine uastenen dat men sculdich es te uastene van allen vleegsge ende suuele van pascen tote sente mertensmisse. ende uan kersauonde tote papenuastelauonde moghen brudere ende sustere alle sondaghe alle dicendaghe alle donderstaghe ende op ander daghe alst steste es vleechs eternwt ghenomen den vigilien ende quadertempore die de heileghe kerke ghebied te uastene die selense na tghebod der heilegher kerken uasten. Alle maendaghe ende alle ander daghe // buten dat si uasten als men ter wielt uleechs et so mogense hore pottage met uleessmoute maken. van sente mertens misse tote aduent alse uasten mogen se zuuel eten. Maer in den aduent moetense uasten te uasten spisen. ... sette wi so uuie uan den bruderen ofte den susteren den anderen ?onrecste? doet ofte loghene ouerseit onuerdient .j. dach sahi ter erden sitten ende borne ende broet eten. Dreigte oec iemen anderen met enen stocke ofte met der boist te slane .iiij. daghe salhi ter erden sitten ende uasten te uasten spise ende op den viiften dach sal hi uasten te broete ende borne ende ter erden sitten ¶Sleeghe oec ieman anderen in quaetheiden .xl. daghe sal hi ter erden sitten ende eten der spisen sie tcouent eet ?maer? tsfridaechs sal hi uasten te borne ende te brode. So wie oec anderen wonde dese penitencie sal hi doen drieuoud sonder uerdrach. Worde ieman van den bruedere in sonde met enen wiue begrepen. ofte uan den susteren met enen man .j. iaer ende .vj. weken selense insitten ende deruen alles ?solaes? ende uasten des huus. ende begheerd hi ten ende uan siere penitencien ghenade ende gracie men salne ontfaen ende uergeuent hem, maer bliift // hi in sonden dat ander jaer ende dat derde sonder rouwe siins ghebreecs ende beteringhe noch ... en begheert noch ... en wille men saluo uurdoen ende den biscop ouerscriuen. sloughe oec ieman anderen doot men soudene uut doen ende nemmermeer wder ontfaen. Die niet lesen en connen die selen de vij. ghenden houden met pater noster ende aue maria ghelijc den coucers. Worde oec ieman begrepen met spiten ofte met drancke ommateleec ofte dat hise enen anderen gheuen woude ende sonderlinghe butens huus sinen maghen ofte sinen vrienden hi sal uasten te borne ende te broete enen dach. doet hiit dickere ende niet en laet men salne wt doen Worde iemen met groeter dieften begrepen ende heeft hijs groten rouwe dat hem ghestiet es men salne te penitencien ontfaen. De gehe...nde ende de sieke wachten hen wel dat si anderen met en storen tonrechte doen sijt si selen bi rate des meesters ofte des priesters ghecorrigeert werden. ¶So wie in desen huus comen wille omme gode te diene es hi iemene scoud sculdich dat hi hem die uergilde heeft hi iemene mesdaen dat hi hem dat betere. In dien dat den huus uan hem ?euich? uerdriet ofte // stade namaels comen mochte. Drieuuerk in de uueke selen de sieke uleechs eten es oec ieman onder die uan crancheiden so siec ware dat hi diere spisen niet enuermochte men soude hem gheuen dies sijn herte begheerde in dien dat ment uevrighen mochte. hadde oec ieman siecheit die men ghenesen mochte men soude hem enen meester ..... ende lonen hem uueseleke sinen arbeit. Es oec enich wijf besmet uan lazarien ende draechte kint men salse niet ontfaen si ensi ter kerken ghegaen In dien dat huus namaels bi selken personen iet uerlast worde. In desen huus sone selen maer .iiij. brudere ende .vij. sustere sijn enware dat in desen huse namaels so uele te doene worde datmer meer hebben moeste dat moeste siin bi onsen rade ofte bi onsen orloue ofte ons officiaels de broedere ende de sustere selen coien scoen dragen sonder se priester. die mach cordeuuaen draghen behoudeleec aldoes ons ofte onser nacomelinghe macht ende autoricheit van allen dien dat onser cure der gheesteleecheit toe behoert uan desen huse ghelijc anderen husen die in onsen biscopdoene ghelegen sijn // te corrigeerne. Storue oec de prouisore des huus ochte anders quame dat men enen anderen seiten soude dat sal sijn bi ons ofte ons officiaels rade ende anders niet. Storue oec bruder ofte suster des huus die sinen souten uan dauid lesen can ofte uighilien uore de doede als men pleegt uore de dode hi salse lesen dat dertichste ute. Die niet lesen en cann hi zal lesen ciij pater nostre ende aue marien. Wi ghebieden allen den sieken ghelijc den ghesonden dat si alle daghe na den etene ende sauons na den etene spreken horen pater noster ofte ander ghebet datse conen vore alle brudere ende sustere die dar ghestoruen sijn uore alle deghene die hore aelmoesene dar tow ghegheuen hebben vore alle zielen die uan eerterike uersteden sijn. De brudere ende de sustere selen hen te minsten biechten horen priester te ueertinnachten. Niemen en sal oec adere doen laten sonder sonderlinghen oerlof siins priesters ofte siins meesterscaps . Alle dinghe die wi bouen bescreuen hebben ende gheordineert in deser regulen warense te suaer ochte te pileec to houdene so gheue uui macht ende dispenseren wi met den priester dat // hi uan allen lichten ende suaren mach. Uoert sette wi hoe dicke dat brudere ofte sustere te ontfane sijn in desen huus dat men hen lesen sal de regule ende cleerlegke ontbinden sal na hore tonghen elc prent weder dat si de regule selen connen ghehouden ofte en selen. moghen se de regule houden men ontfase ende en connenser niet ghehouden sijn selense sone salmense niet entfaen Uoerts sette wi dat de renten ende dat goet des vore ghenoems huus bescut sal worden ende berecht met rate .iiij. goeduruchteghen lieen die uan onsen uueghen gheset selen sijn ende opt sacrament sueren selen ende hore trouwe gheuen datse de renten ende tgoet des huus ter eren goeds uoerd selen keren. Dese machmen uan iare te jare af doen ofte ane laten siinse orborleke ende af doen siinse onorborleke. Alle de constitutien die ghemaect siin ende gheset siin uan desen uoerghenoemden huse die wille wi dat uaste ende ongheuioleert bliuen ende sterkense met onsen biscopleken seghele Ane ghehanghen desen letteren // Int iaer ons heren als men screef .m.cc.ende xx. in de maent van octobre