Die ältesten Regeln mittelalterlicher Hospitäler · die Hospitalregel-Texte:
 Brugge/Bruges, Hospital St. Jan, Regula et ordo, 1188.01 (Erstfassung mit erwarteten Nachträgen) 
[Brügge,] 1188 Januar [keine Tagesangabe]
Durch Anordnung bewährtester Brügger Kleriker und Laien auf Bitten der Brüder und Schwestern des St.-Johannes-Hauses in Brügge eingesetzte, [von diesen] zu befolgende regula et ordo

Wortlaut-Übereinstimmungen mit: — BRGg : 728.5343 — BRG2 : 392.6149 — LÜB1lat : 153.7081 — KIE : 140.5473 — LÜB2 : 69.8952 — GEN : 47.3602

Text

zeichengetreu nach

Brugge/Bruges, Archief van het Oopenbar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn, St.-Janshospitaal, Charter nr. 1

Themen-Verweise zu Übersichten und verwandten Texten

Etw. Varianten

Abweichungen (außer rein orthogr.) der nächst verwandten Texte

Anmerkungen zum Inhalt

|:I:|n nomine patris et filii et spiritus sancti . AmeN .

¶Invocatio in: BRG1 ANT BAR BRGg BRG2 BRX2 BRX1 BSG BSG ENG GEN GEN IEP JERfrz JERlat KIE LMC LÜB1mnd LÜB1lat LÜB2 MEC MOS MÜN1

|:I:|n—27|:I:|n'>Die erste (und die letzte) Zeile mit verlängerten Oberlängen.

|:H:|ec est regula et ordo observandus fratribus et sororibus domus beati iohannis in brugis . dispensatione clericorum et laicorumbrugensium probatissimorum institutus : ad petitionem sanctę congregationis predictę .

¶Überschrift in: AAL BRG1 AAB1 AAB2 AMI ANG BAR BRGg BRG2 BRX2 EIC GEN GLN GENLep2 IEP IEPLep2 IJZ JERfrz KIE LÜB1mnd LÜB1lat LÜB2 MOD MÜN2 PAR
¶Narratio in: BRG1 ANG BAR BRGg BRG2 BSN GEN JERlat KIE LES LÜB1mnd LÜB1lat LÜB2 MÜN1 NOY OUD

|:I:|uxta numerum septem horarum divinę laudis que celebratur in ęcclesia : dicet quisque fratrum et sororum omni die dominicam orationem . 〈loco cuiuslibet horęsepties pro benefactoribus domus . Hoc autem non pretermittent ullius negocii . vel occupationis occasione : excepta sola infirmitate .

¶Gebete Tagzeiten in: BRG1 SSP GEN BRGg BRG2 LÜB1lat BRX1 LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE TVM CSU CSE

locohoręunterpungiert und über der Zeile zu pro qualibet vii horarum geändert BRGg.

|:I:|tem〉 . a festo sancti martini ieiunabunt : usque ad natale domini . In primis tribus septimanis omni die comedent album excepta die veneris In aliis tribus septimanis in iia et iiiia et via feria ieiunabunt in cibo quadragesimali : in aliis feriis ieiunabunt comedentes album . Observabunt etiam ieiunium quadragesimale : et iiiior temporum . et vigiliarum : iuxta institutionem sanctę ęcclesię : Ieiunabunt etiam omnes dies veneris perrevolutionem anni : in cibo quadragesimali . Sicui maior penitentia iniuncta fuerit . dudum pro delictis suis . exquo frater domus factus sit : non aliam penitentiam observabit quam reliqui confratres sui . Siquis ex debilitate senectutis . vel laboris immensitate hec ieiunia observare non poterit . vel nequaquam sibi sufficere putaverit pro nimietate commissi : hocmagistrorevelabit . qui eum ad sacerdotem ducet et iuxta quod sacerdos dictaveritipso etmagistro suo consentientibusobservabit .

¶Fasten in: BRG1 BRX1 SSP BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE
¶Fasten Spezial in: BRG1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 KIE TVM
¶Fasten Ausnahmen in: BRG1 BRGg GEN BRG2 LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE

|:I:|temunterstrichen. Davor Lücke von ca 15 Buchstaben und 1 Verweiszeichen.

magistrodanach unter der Zeile ein Verweiszeichen und über der Zeile domus hinzugefügt Bg

ipsoetdurchstrichen

observabit—228dazwischen in 2 freigelassene Zeilen Item quilibet fratrum et sororum debet legere tria psalteria si sciat psalterium pro defuncto fratre vel sorore Qui autem psalterium nescit leget pro anima defuncti ccc pater noster eingefügt BRGg.

|:I:|tem〉 . Nec magister . nec aliquis fratrum vel sororum vinum bibet : nisi possit omnibus dividi . Sivero detur eis vinum quod non possit omnibus dividi : dabitur illis qui maxima necessitate eo opushabent .

¶Wein in: BRG1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB2 LÜB1mnd KIE IEP

habent—259dazwischen 2 Leerzeilen, nicht nachträglich gefüllt.

|:I:|tem〉 . A natali usque ad quinquaiesimam comedent carnes in dominica . et iii feria . et v . Similiter a pascha usque ad festum sancti martini . Siquis vero fratrum pro necessitate domus exierit et in hosspiciis fidelium receptus fuerit : comedatquę apponuntur〉 〈ei .

¶Fleisch in: BRG1 JERlat SSP BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE
¶Essen auswärts in: BRG1 JERlat JERlat IJZ BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd IEP KIE LÜB2

quęapponunturLk 10,8

ei—299dazwischen 2 Leerzeilen, nicht nachträglich gefüllt.

|:Item:|Ad mensam sedentes et comedentes silentiumteneant . excepto magistroEis veroservientesinter se loquantur modeste . et quod necessitas expetit : non autem ad comedentes . Siquis vero comedentium locutus fuerit ad mensam : ferula percutiatur in manu aliis videntibus . Item〉 . Duo fercula dabuntur fratribus et sororibus ad comedendum . nec citra nec ultra : nisi propter sacrum diem . 〈velmissam aliquam presentationis elemosinam : fiat eispitantia .

¶Schweigen bei Tisch in: BRG1 BRX1 JERlat CSE SSP SO2 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE
¶Mahlzeiten pro Tag in: BRG1 JERlat SSP BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE

teneantmagistrodanach ein großes Verweiszeichen und über der Zeile: excepto magistro.von derselben Hand.

servientesdanach ein Verweiszeichen und über der Zeile: uel magistro uel hinzugefügt BRGg.

ItemHier ausnahmsweise trotz neuem Kapitel mit Item keine neue Zeile.

veldanach propter über der Zeile hinzugefügt BRGg.

pitantia—415dazwischen 2 Leerzeilen, von BRGb gefüllt.

|:I:|tem Quiamelior est obedientia quam victimeomnes ad obedientiam magistro suo tenentur . Quod siquis fratrum vel sororum contra ipsius preceptum vel alicuius . cui vices suas commisit : causa peregrinandi vel alio modo voluntatem propriam faciendi iam dictam domum exierit . introitum in eandem de cetero non habebit . nisi digne penituerit et bonos intercessores habuerit〉 .

¶Gehorsam = keine Wanderschaft ohne Erlaubnis => Rauswurf in: BRG1 JERlat SSP BRGg BRG2 LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE

|:I:|temhabueritvon anderer Hand în 2 Leerzeilen eingetragen BRGb; fehlt GEN.

meliorvictime1 Kg 15,22 vgl. Ecl 4,14

|:I:|temSiquis de novo ad fraternitatem huius domus se contulerit : per annum et unum diem in probatione sit . Quibus finitis . si deinceps remanere in fraternitate domus pro certo duxerit : professionem faciat . et deinceps ei exire non licebit . Si veropostea mutata sententiaexire voluerit : nichil de rebus suis allatis recipiet . Si vero finito predicto termino in fraternitate domus non remanere secum definierit . omnibus rebus suis receptis eat quo voluerit . Preterea si mores et conversatio eius magistro domus et eius consilio non placuerit : non remanebit etiam si voluerit .

¶Eintritt in: BRG1 BRX1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE

posteasententiadurchstrichen und über der Zeile zu post professionem factam geändert. BRGg.

|:I:|tem . Siquis peregrinus vel errans . necessitate ductus hospitium a domo requisierit : 〈recipieturuna nocte tantum . Recepto autem in hospitio et non habenti quid comedat : 〈dabitur ei ad comedendum

¶Aufnahme und Speisung von Peregrini in: BRG1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE

recipieturdavor caritative über der Zeile hinzugefügt BRGg.

dabiturcomedendumdurchstrichen und auf der folgenden Leerzeile durch caritas eiusdem domus ad comedendum providebit ersetzt BRGg.

|:I:|tem . Pauperes et inbecilles lecto accumbentes quos non detinet nominata et manifesta infirmitas : comedent de eisdem cibariis de quibus et fratres . Illi vero qui adeo infirmantur quod delicatioribus cibis indigent : ea que desiderant . et necessitate cogente requirunt . dabuntur eis : si ullomodoperquiri poterunt . Siquis vero ex non infirmantibus appetitu visorum . vel odoratorum cibariorum delicatorum commotus . ea importune et absque necessitate postulaverit . vel aliquod turpitudinis verbum . vel sinistri inde dixerit : punietur ieiunio duorum dierum in pane et aqua . Eodem modo punietur si quispanemvel sibi . vel aliis manducandum datum furtim collegerit ut illum vendat : vel cuicomque amico suo furtimtribuat〉 . Si vero pluries deprehensus desistere noluerit : foras expelletur .

¶Krankenkost in: BRG1 BRX1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB2 IEP KIE
¶Unbefugtes Verlangen in: BRG1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB2 IEP KIE
¶Essen verwerten in: BRG1 SSP BRGg BRG2 GEN BRX1 LÜB1lat IEP LÜB2 KIE

mododanach über der Zeile commode hinzugefügt BRGg.

panemdurchstrichen und über der Zeile zdurch cibum vel potum ersetzt BRGg.

tribuatdanach über der Zeile et comprobatus fuerit hinzugefügt BRGg.

|:I:|tem . Siquis qui non est frater vel soror domus fratrem vel sororem turpiter percusserit et super hoc comprobatus fuerit : sine spe revertendi foras expelletur . pro turpi autem eloquio xl diebus expelletur〉 .

¶Externe Schläger => Rauswurf in: BRG1 BRGg

|:I:|temexpelleturvon anderer Hand in leer gelassene Zeile eingetragen BRGc; fehlt GEN BRG2 LÜB IEP KIE.

|:I:|tem Siquis nominabili furto deprehensus fuerit graviter punietur iuxta quantitatem furti . Tanta autem compunctio . et emendationis existimatio poterit in eo considerari . quod relictus in domo emendationis experimentum expectabitur : alias forasexpelletur〉 .

¶Diebstahl in: BRG1 BRX1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE

expelleturdanach ne domus per eum detrimentum patiatur in freigelassenemem Zeilenrest hinzugefügt BRGg.

|:I:|tem . Siquis fratrum vel sororum alium turpibus vel contumeliosis verbis affeceritvel aliquem infirmum male tractaverit : hanc penam discipline suscipiet . coram comedentibus fratribus in medio areę sedebit super horam pallii sui ad comedendum absque mensaliet afferetur ei integer panis sinecultello〉 . et cifus aquę : et nichil aliud . Tale autem ieiunium observabit .iiiior diebus . Duobus in una septimana . et duobus in alia .iia videlicet feria et .iiiita . Hanc penitentiam sustinebit . siquis in eadem domo percussor inventus fuerit . et ad hec vir coram viris mulier coram mulieribus graviter verberabitur〉 .

¶BösesWort => am Boden essen in: BRG1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE
¶Percussor => zusätzl. Schläge in: BRG1 JERlat SSP BRGg BRG2 LÜB1lat LÜB2 IEP KIE

cultellodanach über der Zeile qualis ad mensam comeditur hinzugefügt BRGg.

Hancverberabiturvon anderer Hand in den leeren Rest einer Zeile hinzugefügt BRGd; fehlt GEN

|:I:|tem . Eodem modo sedebit ad comedendum . et simili cibo siquis fratrum vel sororum carnali commixtione se polluerit . et inde convictus fuerit . sed per vi septimanas unaquaque septimana tribus diebus . Feria ii iiii et vi . Primo tamen sivir fuerit denudatus usque ad bracas geniculando ante magistrum bene flagellabitur coram fratribus . Sivero femina fuerit denudatis scapulis flagellabitur coram aliis sororibus . Quod si diabolo suadente secundo in simile delictum inciderit : eadem pena punietur . Sivero tercio ad similem excessum redierit . 〈vel infantem genuerit . expelletur . non rediturus nisi penitentia sua mediante et precibus talium virorum quibus deferri oporteat misericordiam consecutusfuerit〉 .

¶Fornicatio => am Boden essen + Schläge in: BRG1 BRX1 JERlat IJZ SSP BRGg BRG2 GEN LÜB1lat IEP KIE

velfueritVon anderer Hand in den leeren Rest einer Zeile hinzugefügt. BRGe (der Hg. Gilliodts-van-Severen sieht BRGe nicht als andere Hand an); fehlt GEN

fueritdanach an die Hinzufügung von BRGe noch zusätzlich Si vero secundo infantem genuerit absque ulla spe reveniendi expelletur angefügt BRGg.

|:I:|tem . Siqui coniugati vir et mulier simul se ad fraternitatem domus conferre voluerint . et more aliorum in domo habitare . et servire voluerint : 〈si in filiorum procreacione defecerint et numquam de cetero se simul dormituros coram fratribus et sororibus votum fecerint . si sepe dicte domui necessarii fuerint inventi : more dissolutorum recipipossunt〉 .

¶Verheiratete I in: BRG1 BRGg BRG2 GEN LÜB1lat LÜB1mnd LÜB2 IEP KIE

sipossuntVon anderer Hand in den leeren Rest einer Zeile hinzugefügt BRGf (Der Hg. Gilliodts-van-Severen sieht BRGf nicht als andere Hand an); fehlt GEN.

possuntdanach an die Hinzufügung von Bf auf dem frei verbliebenen Zeilenrest noch zusätzlich ita tamen si deinceps et continere et insuper altero mortuo alter castitatem vovere voluerit aliter in domo eos cohabitare non licebit und 2 weitere Kapitel betr {Kleider und Schuhe} und {Einladungen zu Bekannten} angefügt BRGg.

|:I:|tem . Siquis divitum virorum vel mulierum ad collegium et fraternitatem domus se conferre voluerit recepto habitu tali conditione . quod recipiens prebendam suam sicut alii facta habitatione aliqua de suo iuxta domum communis habitationis fratrum per se habitet : vel etiam cum uxore sua . si illa etiam habitum receperit . data parte opum suarum in usus domus . et parte sibi retenta vivat iuxta libitum suum legitime tamen : et quos voluerit amicos et notos de suo recipiat . discretione predicti consilii definitum est : hoc licenter fieri . Ita tamen quod si alter coniugatorum prius altero mortuus fuerit : residuus innuptus et in castitate deinceps permaneat .

¶Verheiratete II in: BRG1 LÜB1mnd BRGg BRG2 LÜB1lat GEN LÜB2 IEP KIE

Institutum Anno mclxxxviii mense Ianuario confirmatum sigillis appendentibus